Արխիվագիտություն 1-ին դաս 5 Հոկտեմբեր 2009

Արխիվային փաստաթղթերի համալրում

Արխիվների համալրումը՝ դա պարբերաբար արխիվների համալրումն է գորջող օրենսդրության համաձայն իր պրոֆիլին համաձայն:
Կան երկրներ որտեղ գտնվում են մի քանի արխիվներ, օրինակ՝ պատմության արխիվ, գիտատեխնիկական արխիվ, ռազմական արխիվ, դիվանագիտական արխիվ, մշակույթի փաստաթղթերի արխիվ, եվայլն: Քանի որ Հայաստանում կա ընդամենը մեկ արխիվ՝ (Հայաստանի Ազգային Արխիվ), ապա Հայաստանի Հանրապետությունում այն փաստաթղթերը որոնք ունեն գիտապատմական արժեք եվ գործնական նշանակություն, որոշակի ժամանակ այդ թաստաթղթերը ստեղծվող կազմակերպությունում պահպանելուց հետո տեղափոխվում են նշված արխիվ:
Այն կազմակերպությունները որոնք իրենց փաստաթղթերը հանձնում են Ազգային Արխիվ, կոչվում են՝ (Տվյալ Արխիվի Համալրման Աղբյուրներ):
Համալրման Աղբյուրները ընտրվում են հետեվյալ սկզբունքներով:
1- Այդ կազմակերպության նշանակությունը հանրապետությունում: (Ազգային
Ժողով, Նաիրիտ գործարան,.....):
2- Կազմակերպության գործունեության ծավալները:
3- Թե արդյոք այդ կազմակերպության ստեղծած փաստաթղթերը իրենց մեջ պարունակում են արժեքավոր տեղեկություն թե ոչ:

Արխիվ են ընդունվում նաեվ առանձին քաղաքացիների փաստաթղթերը, այդ փաստաթղթերը կոչվում են անձնական ծագման փաստաթղթեր:
Քաղաքացիների փաստաթղթերի արխիվ համալրելու սկզբունքներն են:
1- Քաղաքացու կամ անձի ստեղծագործական կամ հասարակական գործունեության նշանակությունը:
2- Փաստաթղթերի պահպանվածության աստիճանը:

Փաստաթղթերի մինչեվ Ազգային Արխիվ անցնելը, պահպանվում են ստեղծված կազմակերպություններում: Տարբեր կազմակերպությունների համար սահմանված է ժամանակավոր պահպանության տարբեր ժամանակահատված: Տեղական ինքնակառավարման մարմինների համար (գյուղապետարան,....) 5 տարի, պետական կառավարման մարմինների համար (ՀՀ նախագահ, Ազգային Ժողով, Կառավարություն, մարզպետարան,.....) 1Օ տարի, գաղտնի փաստաթղթերի համար գաղտնազերծումից հետո՝ այդ գաղտնի շրջանի հետ միասին 50 տարի, այդպիսի կազմակերպություններ որոնք իրենց մոտ ստեղծում են արխիվներ՝ (պաշտպան. Նախ., արտ. Գործ. Նախ., ազգային անվտանգություն, ՀՀ ոստիկանություն): Շինարարական նախագծային փաստաթղթերի համար 20 տարի, քաղքացիության կացության գրանցման փաստաթղթեր (ամուսն. Վկայական, ծննդ.վկյկ., մահվան վկյկ.,....) 1ՕՕ տարի, քադաստրի (անշարժ գույքի գրանցամն) 1ՕՕ տարի, տնտեսական գրքերը 75 տարի, կինո (կինոնկարի լենտերը) 5 տարի, ձայնագրությունները 3 տարի, կազմակերպությունների համար (դպրոց, համալսարան) 5 տարի:
Փաստաթղթերը ըստ պահպանման ժմանակներին բաժանվում են երեք տեսակների:
1- Ժամանակավոր պահպանման փաստաթղթեր մինչեվ 1Օ տարի:
2- Երկարատաեվ պահպանման փաստաթղթեր մինչեվ 75 տարի:
3- Մշտական պահպանման փաստաթղթեր առանձ ժամանակի:
Ժամանակավոր մինչեվ 1Օ տարի պահպանվում են հաշվապահական, հաշվարման,.... փաստաթղթերը: Երկարաժամկետ պահպանվում են քաղքացու կենսագորջության հետ կապված փաստաթղթերը, իսկ մշտական պահպանվում են գիտապատմական արժեք ունեցող փաստաթղթերը:
Փաստաթղթերի պահպանության ժամանակը որոշելու համար, փաստաթղթերը ենթարկվում են փորձագիտական արժեվորոման որտեղ որոշվում է որ փաստաթուղթը պետք է որոշակի ժամկետից հետո կամ պահպանվի որոշակի ժամկետով, կամ էլ պահպանվի մշտապես: