Էմմանուել Կանտ (1724-1804)
1. Առանձնացնում է տեսական եվ գործնական բանականություն: Տեսական բանականությունը կարող է հավաստի կերպով պատասխանել միայն մի հարցի՝ ինչ կարող է մարդը իմանալ, այլ ոչ թե այնպիսի «հարցերի» թե ինչ մարդ պետք է անի, եվ ինչի վրա պետք է հույսը դնի:
2. Կանտյան հիմնական գաղափարը մարդու ազատության նրա ազատ կյանքի գաղափարն է, որը որոշում է անհատին բարոյական անկախաության եվ ինքնավարության իմաստը եվ մարդու իրավունքը իր համար սահմանելու պիտոյականության կաննոները եվ հետեվելու դրանց առանձ արտաքին հարկադրանքի եվ ճնշման:
3. Այդ միտքը առավել հստակությամբ ներկա է Կանտյան կաթեկորիգ իմպերատիվի մեջ, ասում է՝ «Վարվիր միայն այնպիսի պահանջի համաձայն որով ղեկավարելով դու միաժամանակ կարող ես ցանկանալ որպեսզի այն դառնա համընդհանուր օրենք», այս դրույթը ավելի պարզաբանված տեսքով նշանակում է՝ «Արտաքնապես այնպես վարվիր որպեսզի քո կամայական ազատության դրսեվորումը համատեղի լինի յուրաքանչյուրի ազատության հետ՝ համապատասխան համընդհանուր օրենքի»:
4. Նկատի ունենալով իրավունքը որը պահանջվում է բանականության գաղափարով, տալիս է իրավունքի հետեվյալ ձեվակերպումը՝ «Իրավունքը այն պայմանների ամբողջությունն է, որոնց դեպքում մի անձի կամայականությունը համատեղվում է ուրիշի կամայականության հետ՝ ազատության համընդհանուր օրենքի տեսանկյունից»:
5. Պետականության ոլորտում կաթեկորիգ իմպերատիվի պահանջների իրականացումը Կանտի մոտ ներկայացնում է որպես պետության իրավական կազմակերպում իշխանությունների բաժանման (օրենսդիր, գործադիր):
Ըստ Կանտի պետությունը՝ «Բազմաքանակ մարդկանց միավորումն է որոնք ենթարկվում են իրավական օրենքնեին»:
Բնորոշելով եվ իրար հակադրելով կառավարման երկու տիպերը՝ հանրապետությունը եվ բռնապետությունը, Կանտը գրում է՝ «Հանրապետականությունը իշխանության բաժանման պետական սկզբունքն է, իսկ բռնապետությունը՝ պետական օրենքները ինքնական կերպով կատարելու սկզբունք որտեղ հանրային կամքը հանդես է գալիս որպես կառավարչի մասնավոր կամք»:
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
No comments:
Post a Comment